“یک درس بزرگ از سورهٔ زُخرُفُ”

⭐️ یکی از نکات مهم و نجات‌بخش سورهٔ زُخرُفُ در قرآن، اینست که نسل‌های گذشته نمی‌توانند برای نسل‌های آینده تصمیم بگیرند. در این سوره دقت کن و ببین از چه روست که مردمان هر دوره‌ای پیامبری را که خدا برای هدایت‌شان فرستاده، به استهزاء می‌گیرند و مسخره می‌کنند. زیرا می‌گویند “ما بر آیین گذشتگانمان هستیم و فقط به آثار آنان اقتدا می‌کنیم”!(اِنّا وَجَدنا آباءَنا عَلیٰ اُمَّةٍ وَ اِنّا عَلیٰ آثارِهِم مُقتَدونَ”! این طرز تفکرشان است. آنها از تغییر می‌ترسند، از آگاهی‌های جدید می‌ترسند. از دگرگونی در اندیشه‌شان هراس دارند. آنها با اطلاعات سوخته خو گرفته‌اند. با کتاب‌های کهنه آباء و اجدادی‌شان مراوده دارند. به واقع این گذشتگان‌اند که بر ذهن‌شان حاکم‌اند. و این یعنی خودشان صاحب ذهن‌شان نیستند. فلذا پیامبر خدا و آگاهی‌های تازه‌اش را نمی‌پذیرند. زیرا از دگرگونی و تغییر هراس دارند. حال آنکه هر دوره‌ای از حیات آگاهی‌های کاربردی و نجات‌بخش خودش را دارد. “وَ اِنّا اِلیٰ رَبِّنا لَمُنقَلِبُونَ” (ما بسوی ربّ‌مان قطعاً دگرگون می‌شویم)! این دگرگونی یک دگرگونی در آگاهی است. تا دگرگون نشویم بسویش رهسپار نخواهیم شد. مجوز سیر الی‌الله، همین دگرگونی مقدس است. از این دگرگونی هراس نداشته باش. از آگاهی‌های زنده هراس نداشته باش. پذیرش آن یک اصل در سیر و سلوک است. و باز دقت کن و ببین در همین سوره ابراهیم(ع) چه می‌گوید؛”اِنِّی بَرَاءٌ مِمّا تَعبُدُونَ اِلّا الَّذِی فَطَرَنِی فَاِنَّهُ سَیَهدِینَ”(من از آنچه شما می‌پرستید دوری می‌جویم! و فقط آنکه به من فطرت داده است را می‌پرستم و همو نیز هدایتم خواهد نمود)! ابراهیم این دگرگونی را به تمامی می‌پذیرد و اندیشه‌های ناکارآمد گذشته را به دور می‌اندازد. او اهل دگرگونی درونی است و شجاعت دور انداختن اندیشه‌های ناکارآمد گذشته را به وفور دارد. ابراهیم کسی است که تعلق به گذشته را قربانی می‌کند تا در “حال” زنده باشد و زندگی کند. توحید ابراهیم یک توحید زنده و همیشه تازه است. زیرا خدای ابراهیم یک خدای فطری و زنده است. این خدا در فطرت او و همواره با خود اوست. او فرمان خدای فطری‌اش را می‌برد نه فرمان گذشتگانش را. و این همان راه نجاتی است که در ادامه می‌فرماید؛ “وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَّةً فِی عَقَبِهِ لَعَلَّهُم یَرجِعُونَ”(و خداوند این کلمه و راهبرد را در نسل‌های بعد از او قرار داده تا همواره بسوی حق بازگردند). ای دوست، اگر اهل قرآنی، قرآن، هم به تو و هم به پیامبر(ص) می‌فرماید؛ “وَاتَّبِع مِلَّةَ اِبراهِیمَ حَنِیفاً” از آیین ابراهیم تبعیت کن. ابراهیم شجاعت دگرگونی داشت تا “یگانگی” را پاس ‌دارد. “یگانه‌ای” که هر روز در کاری است. “یگانه‌ای” که هر روز آگاهی‌های زنده و نجات‌بخش دارد؛ ”کُلَّ یَومٍ هُوَ فِی شَأنٍ”. ابراهیم کسی نیست که بپذیرد گذشتگان در بارهٔ او تصمیم بگیرند. او کسی است که همواره با خدای زندهٔ خودش سیر می‌کند. با آگاهی‌های زنده و کارآمد سیر می‌کند. و این درسی است بزرگ برای همهٔ نسل‌ها و در همهٔ اعصار. و چه نیک فرمود امام علی(ع): “فرزندانتان را به راه و رسم خودتان اجبار نکنید که آنها برای زمانی غیر زمان شما خلق شده‌اند”. (شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج ۲۰ ص ۲۲۲)

مسعود ریاعی