“پرسش و پاسخی در باب تناقض”

⭐️ پرسشگر: شما در جایی گفته‌اید که من معجون تضاد و تناقضم و از تضاد و تناقض باکی ندارم، منظورتان چه بود؟!
پاسخ‌دهنده: منظورم همان بود که در آن حال گفته‌ام! و تو امروزه از آن سؤال می‌کنی! باکی نیست و امروزه نیز جوابی دیگر به آن می‌دهم! مثلاً؛ “همزمان هم خوبم و هم بد. و این بستگی به آن دارد که چگونه نگاهم کنی. اگر خوب ببینی خوبی خواهی دید و اگر بد ببینی بدی خواهی دید! من در نگاه تو و در گمان تو مستترم. هر نگاهی که داشته باشی همان بسویت باز خواهد گشت …”
راستی گفتی رشتهٔ تحصیلی‌ات چه بود؟
پرسشگر: فیزیک خوانده‌ام.
پاسخ‌دهنده: خوب است، پس بگذار مثالی از فیزیک برایت بزنم. می‌دانی برای چه بسیاری از فیزیک‌دانان مدرن، علم کوانتوم را علم جنون‌آمیز خوانده‌اند؟! آن بخاطر همین تناقض‌هایش است که با منطق صوری جور در نمی‌آید. یک ذره، یک الکترون همزمان می‌تواند در هر جایی باشد! هم اینجا و هم آنجا! و این بستگی به نگاه ناظر دارد. برخی به آن “تداخل کوانتومی” گویند و برخی تلاش می‌کنند آن را با اصطلاح “بر هم نهی” کوانتومی توضیح دهند. توصیه می‌کنم کتاب “هِلگُولند “نوشتهٔ کارلو رووِلّی فیزیکدان را بخوانی. در آنجا به سادگی و جذابیت این نکات را شرح داده است. ببین، تناقض در منطق صوری بشری تناقض است. آن امری ذهنی است. در نوجوانی که منطق صوری می‌خواندیم برخی اشعارش را هم حفظ می‌کردیم؛ مثلاً همین تناقض که سؤال کردی؛ “در تناقض هشت وحدت شرط دان – وحدت موضوع و محمول و مکان… امروزه نگاه کوانتومی، آن منطق ذهنی صوری را که عمری فیلسوفان و منطقیون بسیاری به آن خو گرفته و وحی منزلش می‌پنداشتند، در نوردیده است. در مکانیک کوانتوم همهٔ آن وحدت‌های هشتگانه که در باب تناقض شرط دانسته‌اند، گاه یکجا شکسته می‌شود. و این همان چیزی است که آن علم را جنون‌آمیز جلوه می‌دهد. ساده‌تر آنکه با منطق صوری بشری جور در نمی‌آید! “اثر یک ذره می‌تواند به ذره همسانش حتی اگر در کهکشانی دیگر باشد، بدون طی زمان، برسد. چنین چیزی را منطق صوری بشری به آن می‌خندد و هجویات می‌پندارد. آخر مگر می‌شود اثری یا چیزی از این کهکشان با آن کهکشان بدون طی زمان برود؟! اما در مکانیک کوانتوم با چنین خاصیتی کار می‌کنند. آن ذرهٔ معهود پیدا و در دسترس است، چون آگاهی ناظر با آگاهی آن گره بخورد! فرقی نمی‌کند که کجا باشد! البته دانش کوانتومی خود یک نظریه هست اما نه نظریه‌ای توهّمی و غیرکاربردی. امروزه با قواعد تناقض‌شکن آن کار می‌کنند و ابر کامپیوترهای کوانتومی می‌سازنند. باید بدانی که قوانین این جهان مادی معمولی که خودآگاه ما بدان خو گرفته است، حاکم بر همهٔ جهان‌های آگاهی نیست. تو با مراقبهٔ اصیل این نکته را در خواهی یافت و به شهودش نائل خواهی گشت. و یادت باشد که “جهان را توصیفات بسیار است”!

بر گرفته از مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌ها
مسعود ریاعی