“روند خداگونگی، نه حلول و اتحاد”

☆ هیچ حلول و اتحادی آنچنان که برخی پنداشته اند، در کار نیست. خداوند در کسی حلول نمی کند. آنچه که هست یک معیّت است. قضیه “مَعَ الله” است. تو به گاه تسلیم شدن، در معیّت خدا قرار می گیری. همچون گِلی که در کنار گُلی قرار می گیرد. آن گِل در این همنشینی رائحه ی گُل را به خود می گیرد. آثار و اوصافش را به خود می گیرد. به عبارتی تو خداگونه می شوی. کار عظیم خدا، خداگونه کردن است. چیزی در تو حلول نمی کند. تو اوصاف و اخلاق الهی را به خود می گیری. تو، تو هستی اما دگر اوصاف و رسوم بشری ات در کار نیست بلکه به اوصاف و اخلاق الهی آراسته شده ای. این روند را حلول و اتحاد خواندن غلط است. هیچ کس نمی تواند با ذات یگانه ی خدا، اتحاد ایجاد کند. آن ذات یگانه است. همواره یگانه و فرد است. فنا یعنی تو از اوصاف و رسوم بشری ات فنا می شوی، نه اینکه به کل فنا می شوی. تو هستی، اما نه چون قبل. خداوند از تو موجودی خداگونه ساخته است. آنچه که هست خداگونگی است نه خدا شدن. نکته را دریاب. وقتی میفرماید؛ انسان را به صورت خویش آفرید، منظور همین است. بیان خداگونگی است. فلذا قرآن از کلمه ی “مَعَ” استفاده می کند. “مَعَنا” (با ماست)، “مَعَ الله” (با خدا)، “مَعَکُم” (با شماست). این مَعَ به معنای همراهی است، نه حلول و اتحاد. تازه این معیّت هم غایت سلوک نیست. دقت کن! زیرا در “مَعَ” یعنی در معیّت و همراهی، هنوز معنای دوگانگی در کار است. یکی تو، و یکی کسی که با توست. این دوگانگی است. حال آنکه قرآن به یگانگی می خواند. یگانگی اصل است. فَلذا آنگاه که در روند این معیّت، کمال همنشین در تو اثر کرد و اوصاف و رائحه اش را به خود گرفتی، او در موقعیتی خاص، تو را ترک کرده و به غیب می رود. تو را تنهایت می گذارد. زیرا قرار است روی پای خودت بایستی. خودت باشی. درست مثل همان جمله ای که عیسی (ع) در آن شرایط سخت گفت: “اُلُوهِی اُلُوهِی لِما سَبَقتَنِی”؟! (خدایم، خدایم، چرا مرا ترک گفتی)؟! بسیاری این جمله را نفهمیده اند و بر عیسی(ع) اشکال کرده اند که خدایش او را ترک گفت! حال آنکه این روند سلوک است! او باید خود تا سه روز دیگر سرپا شود! و می شود! این ترک کردن، معنای منفی ندارد. اتفاقاً کاملاً مثبت است. همچون گُل دقیقه ی نود است. عیسی خودِ الهی خویش گشته و سرپا می گردد. و این معنای خداگونگی است نه خدا شدن. نکته را دریاب. خداوند، سالک تسلیم را چنان بار می آورد که بتواند روی پای خودش بایستد. تا بتواند بعنوان خلیفه ای تمام ظهور داشته باشد. تا او نیز وقتی بگوید “کُن فَیَکُون”، هستی از او نیز تبعیت کند. این روند انسان کامل سازی است. و خداوند، یگانه ای بی همتاست که انسان کامل می سازد. و این مهم تنها از او بر می آید. و یادت باشد که خدا یگانه هست و این تویی که باید یگانه شوی و از شرک و چندگانگی بدر آیی.

مسعود ریاعی