پاسخ این سؤال بسیار واضح است، ما از روی واکنش هایمان براحتی می توانیم نسبت به شرطی شدگی مان آگاه شویم. وقتی کسی با عقیده و نظر من، با ملیّت و نژاد من، با تمایلات و تعلقات من، مخالفت کند، واکنش من چیست؟! آیا منبعث از آگاهیِ زنده است یا برآمده از تاریکیِ تلقینات است؟! من با “نگاه” به پاسخ های تعصب آمیز خودم، با “نگاه” به واکنشهای تکراری خودم، به شرطی شدگی هایم واقف می شوم. اتفاقات و مخالفت ها، عرصه ی رو شدن شرطی شدگی هایند. یک سالک اگر خودش را در هنگام واکنش هایش “ببیند”، از سیطره ی شرطی شدگی ها خلاص خواهد شد. به همین راحتی! اما به شرط آنکه “ببیند”! زیرا “فهم هر چیز باعث عبور از آن است”.
مسعود ریاعی