“اِنَّ مِنَ البَیانِ لَسِحراً”
(براستی برخی از سخنان سِحر اَند)!
متاسفانه بسیاری تصور کرده اند که این حدیث نبوی(ص)، صرفاً یک جمله ی ادبی است و اشاره به آن دارد که برخی از سخنان مثلاً زیبا و تاثیرگذار و دلنشین و لذت بخش اند. این ساده انگاری است و حقیقت حدیث فراتر از این ساده انگاری هاست. این حدیث شریف به واقعیت سِحر در برخی از سخنان اشاره دارد. سخنانی است که چون آدمی آنها را بشنوَد، بی آنکه بفهمد، سِحرش کرده و فضای ذهنش را عوض می کنند. یک سالک فهیم، بسیاری از این سِحر ها را، در برخی از تکیه کلام ها، ضرب المثل ها، اشعار و سخنان نغز و دلفریب می بیند و از وجودشان آگاه است. گاه یک کلمه یا یک جمله کوتاه، یا یک بیت، روحیه ی شنونده را از این رو به آن رو می کند، آنچنانکه فراموش می کند که چه می خواسته و چه هدفی را دنبال می کرده است! اینگونه جملات، انسان ها را شرطی کرده اند و با بیانشان، براحتی ذهن شنونده را به فضایی دیگر می کشانند. برخی از این بیانات، سِحر سفیدند و برخی سِحر سیاه. سِحرهای سیاه، بر خلاف سِحرهای سفید، حامل انرژی مخرب اند و آدمی را از حالت تعادل خارج و به خشونت می کشانند. جملات مشهوره ای که شجاعت کاذب بر می انگیزند و زیر پوست آن، دعوت به کشت و کشتار و تخریب می نمایند، و مخاطب را تهییج به سَروَری داشتن بر این و آن می کنند، و ساده لوحان را در اختیار خود می گیرند، از این دست اند. سِحرهای سفید را که عموماً آرامش بخش و دارای انرژی مثبت اند، میتوان در برخی از اشعار شعرای عارف مسلک یافت. ابیاتی که چون به موقع خوانده شوند، نظر و رأی شنونده را یا به کل بر می گردانند و یا بشدت تعدیل می کنند. برخی از ابیات منسوب به سخنوران عارفی چون ابو سعید ابوالخیر، مولوی و حافظ و سعدی … که شهره به تاثیری گذاری اند، از این دست اند. در برخی از این ابیات، نوع کلمات انتخاب شده، نحوه ی بافت شان، و نیز نوع ارتعاش آهنگین شان بهمراه نظام عددی پنهان در آنها، خود گواهی بر استفاده کردن از این شیوه به نظر میرسد.
مسعود ریاعی
