تفسیر سورۀ الرحمن(١٥)

فَبِأَیِّ ءَالآءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ(٧٧) تَبَارَکَ اسمُ رَبِّکَ ذِی الجَلالِ وَ الإِکرَامِ(٧٨)
پس کدامین ءالآء پروردگارتان را انکار میکنید؟!(٧٧) با برکت است نام پروردگارت که صاحب جلال وإکرام است!(٧٨)

ءَالآء را جمع ألیٌ و إلیٌ و ألیً و إلیً دانسته اند. و آن به معنای نعمت است. اما “نعمتی الهی”. چه ریشه در “ال” دارد. با او قرابت دارد. از یک ریشه اند. و در تفسیر سورۀ صافات گفتیم که این “إل” از دیر باز از نام های بزرگ خداوند بوده است. این نکته حتی از الواح و سنگ نوشته های یافت شده از اقوام و تمدن های گذشته بخوبی مشهود است. ای دوست، این نعمات که شرح آن در این سلسله رفت، نعماتی إلهی است. نعماتی است که ریشه در “الوهیت” دارد. اصل است. و آن عطا شده است و إلا نمی فرمود؛ کدامین این نعمت ها را انکار میکنید؟! تو بر خوردار شده ای. مملو از قابلیت های شگرفی. برای رشد خویش چیزی کم نداری. فطرت الهی تو کامل است. نیاز به غیر نیست که چیزی از او طلب کنی. تو “ءَالآء” داری. نعمت های الهی در تو نهفته است. “أسماء” دست اندر کار توأند. إسم الهی خود را دریاب. شکوفا شو، که در این آخرین آیۀ شریفه سخن از “اسم رب” است. “تَبَارَکَ اسمُ رَبِّکَ ذِی الجَلالِ وَ الإکرَامِ”. این اسم، با برکت است. به واقع “برکت حیات” از این اسم است که سراپای تو را فرا میگیرد. اسم رب، ذکر تو، و فهم آن، راز موفقیت توست. زیرا این اسم به جریانی ربُوبیِ اشاره دارد که مسیر حیات و بالندگی توست. یک سالک فرهیخته، رب شناس است. و این علم را از طریق شناسایی خصلت هایی ذاتی خودش بدست می آورد. زیرا هر چه که فطرتاً دارد، مستقیماً از او دارد. پس جریان ربوبی اش را می شناسد. و از طریق اسم رب اش، به جریان ربوبی اش تسلیم است. او به خوبی دریافته که تنها به واسطۀ همین شعاع از نور، به “نورالأنوار” متصل است. پس میداند کدام اسم از اسماء در او بارز است و انسجام وجودی اش را از کدام می گیرد. و میداند که این نعمات، این “ءَالاء”، از این وجود با برکت جاری گشته اند. از طریق این برکت زنده، به ظهور رسیده اند. “تَبارَکَ اسمُ رَبِّکَ”. و میداند این اسم با “برکت”، صرفاً واژه نیست، بلکه یک نیروی زنده و فزاینده است. و بر هر چیزی که ببارد، هر چیزی را که در کانون توجه خود قرار دهد، حیات و بالندگی گرفته است. این جلال و شکوه و عظمت، این کرامت و بخشندگی و رحمت، از ربّ نادیدنی است که به “اسم” دیدنی منتقل شده است. و اسم ظهور دارد. زنده است. چیز پنهان نیست. و إلا به آن “اسم” نمی گویند. و این اسم جز “انسان کامل” نیست …

بر گرفته از کتاب “تفسیر مهر”
مسعود ریاعی