☆ تا آنجا که دانسته ام پیروان هر دین، یک مسیر هفت مرحله ای را تا عروج کامل طی می کنند که به هفت آسمان دین مشهور است:
۱- مرحله ی بدوی. این ابتدایی ترین مرحله است که غریزه و تعصب و ظاهرگرایی، از بارزترین شاخصه های آن است.
۲- مرحله احساسی و عواطف گرایی.
۳- مرحله ی ذهنی و توجیه باوری
(سه مرحله فوق، مراحل سطحی اند که هر کدام رؤسای دنیوی خود را دارند. چهار مرحله بعد به ترتیب عمیق تر شده، تا آنجا که سالک، با خروج از هر مرحله و ورود به مرحله دیگر، آستانه تحملش بالاتر رفته، شعورش دگرگون شده، و بجای اختلاف و تمایز و خشونت های ابتدایی، عشق و محبت و گذشت را پاس میدارد)
۴- مرحله هجرت یا سیر برای درک حقیقت
۵- مرحله دریافت نسبیِ حقیقت و نیل به آرامش باطنی
۶- خروج آگاهانه از مرحله پنجم برای سلوکی پیشرفته، به نیت وصل به حقیقت محض و غایی. [“مُوتُوا قَبلَ اَن تَمُوتُوا”، در این مرحله اتفاق می افتد]
۷- مرحله وصال یا وحدت
(واصلان به مرحله هفتم، با آنکه در هر دوره ای بسیار اندک اند اما همین اندک، برخوردار از روحی توانمندند. اینان جهانی شده اند. یعنی مورد پذیرش “کل کامل” قرار گرفته اند. سر ستیز با هیچکدام از مخلوقات خدا ندارند، احساس سَروَری نمی کنند و هر جا که باشند رشددهنده و به کمال رساننده اند. اخلاقشان شبیه پیامبران بزرگ الهی گشته و از تمامیت وجودشان ندایی جز وحدت نمی تراود. همچنانکه اگر پیامبران ادیان الهی در انجمنی گرد آیند، اختلافی از آنها بر نخیزد و جز کلام واحد صادر نشود، اینان نیز همین گونه اند).
مسعود ریاعی
