“مراتب پاکی”

☆ والاترین مرتبه ی پاکی، مرتبه ای است “اَعلی” و “عظیم” که خاص ذات پروردگار است. چیزی از آن نمی دانیم جز یگانه پاکی محض که قرآن بدان اشاره دارد. ذهن را بدان راه نیست و از چیستی اش بی خبریم. اما می دانیم که از برکت آن پاکی محض است که هستی یافته ایم.
– مرتبه ای از پاکی به معنای خلأ. در این رتبه با “نه چیز” روبرو هستی. چیزی نیست. مطلقاً هیچ چیز. نه تنها چیزی نیست بلکه زمان و مکان نیز وجود ندارد. آن را با توقف ذهن میتوان دریافت. فنای عارفان آنها را بدین وادی می کشاند. یک هیچ مسحور کننده و کارآمد. اینجا را کارخانه ی عدم نیز گفته اند.
– پاکی از نوع مفاهیم انتزاعی، از دیگر مراتب پاکی است. مثلاً وقتی می گوییم فقط علم، این یعنی در این کیفیت وجودی جز علم مفهوم دیگری بارز نیست. آن از هر مفهوم دیگری پاک است. این نوع از پاکی که بر اساس برخی مفاهیم کلی شکل می گیرند، اشاره به عالَم مجرداتی است که خود دارای مراتب اند.
– پاکی از نوع عالَم مرکب که خود برخوردار از مراتب خویش است. این پاکی، نسبی است. در این نوع از پاکی، علاوه بر آنکه اشیاء وجود دارد، زمان و مکان نیز وجود دارد. و این یعنی “غیر” همواره تاثیرگذار است. آن همچون شستن جسم است و یا خالی کردن ظرف است از محتوای آن. هرچند که ضروری است اما همه نسبی است…
– …

☆ آدمی قابلیت آن را دارد که از همه مراتب پاکی از اعلی تا اسفل آن بهره مند گردد. چه او واسط میان زمین و آسمان است و از هر دو به وفور در خود نهان دارد. پس ای دوست، آنگاه که بزرگی از پاکی می گوید؛ نیک بنگر که کدام مرحله از پاکی را اشاره دارد. یک سالک باید تمامی مراحل پاکی را تا نیل به آستان حضرت سبحانی طی نماید. او نه تنها جسمش را پاکیزه نگه میدارد بلکه احساسات و عواطفش را نیز از هر انگیزه خودخواهانه، ظرف ذهنش را از هر فکر و خیال بیهوده و مخرّب، روح و جانش را از خواهشها و آرزوهای دور و دراز، پاک نگه میدارد… زیرا می داند که سلوک الی الله به زبان ساده یعنی سیر در مراتب پاکی!…

مسعود ریاعی