“حکایت قرائت و تلاوت از زبان چوپان پیر”

⭐️ … جوان جویایِ رهایی خواست تا از چوپان پیر از قرائت قرآن بپرسد اما پیرمرد همچنان در سجدهٔ طولانی‌اش بود. پس گذاشت تا سر از خاک برگیرد و آنگاه پرسید: چگونه است که من هم با آنکه قرآن را می‌خوانم اما چیز زیادی در نمی‌یابم؟!
پیرمرد لبخندی زد و گفت: کدام قرآن را می‌خوانی؟!!
– همین قرآن که همه دارند و همه‌جا هست.
– منظورم اینست که کدام قرآن را می‌خوانی؛ “کتاب منیر” را می‌خوانی؟! “کتاب مرقوم” را می‌خوانی؟! “کتاب مسطور” را می‌خوانی؟! “کتاب مبین” را می‌خوانی؟! “کتاب عزیز” را می‌خوانی؟!… اینها همه در قرآن هست! وقتی قرآن می‌خوانی کدام‌یک از اینها را می‌خوانی؟!
جوان هاج و واج پیرمرد را نگریست و گفت: من هیچکدام از این چیزها که شما گفتید را نمی‌دانم!
پیرمرد نگاهی مهربانه به او انداخت و با شوخ‌طبعی گفت: خب برای همین است که قاطی کرده‌ای و چیز زیادی دستگیرت نمی‌شود!
آنگاه قرآن کوچکش را گشود و دستی بر آن کشید و ادامه داد:
ببین! تلاوت با قرائت صِرف فرق دارد. بسیاری از این کسان که می‌بینی فقط قرائت می‌کنند نه تلاوت! تلاوت کار سالکان است. این قرآن ذُو وجوه است و لایه‌های گوناگون دارد. و هر لایه‌ای سالک خود را می‌طلبد. تو به سراغ کدام لایه می‌روی؟! واژه‌خوانی صِرف می‌کنی یا فهم باطن را طالبی؟! هرچند خود باطن نیز بطون بسیار دارد. مثلاً؛ آنان که می‌خواهند از شک و تردید رهایی یابند، “کتاب منیر” را تلاوت می‌کنند. منیر نورافکن است و به شک و تردیدشان نور می‌افکند. آنان که می‌خواهند حقایق را کشف کنند، “کتاب مبین” را تلاوت می‌کنند. مبین، بیان کنندهٔ حقایق است. آن که می‌خواهد بفهمد چه به او خواهد رسید، “کتاب مرقوم” را تلاوت می‌کند. آنچه رقم خورده، تقدیرات است. و آنان که “کتاب جامع” و “ام‌الکتاب” را تلاوت می‌کنند از حصار بشریت خویش خروج کرده و ملائکه‌گون شده‌اند. اهل عصمت‌، “کتاب عزیز” را و اهل حکمت، “کتاب حکیم” را و …
البته فهم این نکات برای تو هنوز زود است. تو باید از “کتاب کریم” شروع کنی. ابتدا باید یاد بگیری همه‌اش را خیر ببینی، همهٔ آیات را لطف و کَرَم حق‌تعالی ببینی. حتی آیات جهنم را. خیراتی عظیم در لابلای آیات جهنم نهان است که هر کسی بدان دسترسی ندارد. تو ابتدا باید خود را تسلیم “خیر مطلق” کنی. آنگاه لایه‌ها یکی یکی خود را بر تو می‌نمایانند و شعورت را ارتقاء می‌بخشند. قرآن کتاب سلوک است و برای هر مرحله از سلوک نکات نجات‌بخش فراوان دارد. قرآن را کتاب سلوک بدان، کتاب رهایی، نه کتاب سلطه‌گری و نه ماشین کشتار. تو باید تلاوت کردن را یاد بگیری، و تلاوت کردن یعنی مشاهدهٔ همان عالَمی که به آن ورود کرده‌ای. هر کدام از تلاوت‌ها ارتعاش خاص خود و اثرگذاری خود را دارند. پس با مراقبه، مشاهدهٔ بی‌قضاوت را بیاموز تا قرآن بطون نجات‌بخش‌اش را در هر مرحله از سلوک بر تو نمایان کند و خود خدای رحمن معلم قرآن تو گردد؛ چه “الرَّحمٰنُ عَلَّمَ القُرآنَ”.

برگرفته از مجموعه حکایات چوپان پیر
مسعود ریاعی