“شرحی بر یکی از رباعیات مولوی”

– با بی‌خبران اگر نشستی بُردی
با هشیاران اگر نشستی مُردی
رو صومعه ساز همچو زر در کوره
از کوره اگر برون شوی افسُردی

⭐️ مراد از بی‌خبران سالکانی‌اند که ذهن بشری‌شان را متوقف کرده‌اند و دگر بردهٔ محتویات ناقص ذهن‌شان، و اسیر دریافت‌های حس‌های شرطی‌شده‌شان نیستند. در یک کلام آزادند و آگاهی‌شان از جنس دیگر است. از جنس تسلیم محض است. و مراد از هشیاران در اینجا، کسانی‌اند که بندهٔ خودآگاه ذهن‌شان و بردهٔ دریافت‌های حسی‌شان‌اند. اینان درست بر عکس گروه اول‌اند. اسیر دانستگی‌های خویش‌اند. آزاد نیستند. اگر با سالکان گروه اول بنشینی، از اسارت‌های ظاهری و باطنی آزاد می‌شوی. خلّاق می‌شوی. حقیقت آنچه هست را در می‌یابی. تو در این کیفیت یک بَرنده‌ای. رستگاری‌ات حتمی است. اما در کیفیت دوم، تو در زیر دانستگی‌های اسارت‌بار مدفون می‌گردی. می‌میری. پس اگر سالک حقی، اگر طالب رهایی هستی، با همان گروه اول باش. از آن کیفیت متعالی، که همچون معبدی است که کارش کیمیاگری باطنی‌ است، خارج نشو. بگذار آن به آن خالص و خالص‌تر شوی. دُرّ یگانه‌ گردی. مُخلَص شوی. تو بیرون از این کیفیت، بیرون از این کورهٔ رهایی‌بخش، جز حسرت و افسردگی نخواهی یافت.

مسعود ریاعی