“در باره جهنم!”

☆ ملاصدرا در سفر چهارم از اسفارش (ص ۷۴۶) می گوید؛ “جهنم از سنخ دنیاست”. درست می گوید. آن که دنیادوست و دنیاطلب است در جهنم است. این یعنی؛ جهنم اشاره به کیفیتی رنج آور است که منبعث از حرص و طمع و خشم و تکبر و خواستن و داشتن است. هم ریشه و هم ماده ی جهنم اشاره به تعلق نفس به امور دنیوی است. ای دوست، جهنم پیش از اینکه یک جا باشد، کیفیتی از بودن است که تو خود آن را ساخته و پرداخته و حمل کرده و با خودت حتی به جهان های دیگر می بری. پس در آخرت نیز جهنم هست زیرا تو خود، صورت آن را که در اوصاف نفسانی ات نقش بسته، حمل نموده و با خود برده ای! بدان، جهنم هر کس در وجود خود او و در اوصاف ناپسند خودش شکل می گیرد و شعله وری اش از آنجاست. خداوند بخشنده و مهربان، نه بیکار است و نه شکنجه گر که بخواهد برای کسی جهنمی از انواع شکنجه ها بسازد. این در شأن ذات او نیست. لذتی هم از اینکار نمی برَد. عذاب او، ترک ماست. ما را به خودمان واگذاشتن است. و این خود ماییم که با اندیشه ها و عملکردمان سازنده ی جهنم، حامل جهنم، و واقع در جهنم ایم.

مسعود ریاعی