“فرق اُلُوهِیَّت و رُبُوبِیَّت”

☆ الوهیّت، تعلّقِ اِله به مَألُوه است، ربوبیّت، تعلّقِ ربّ به مَربُوب. یکی تعلق علمی اش به معلومات اول یعنی عقول و ارواح مجرده است، دیگری تعلق علمی اش به مخلوقات و کثرات. یکی به باطن می رود و می برَد، دیگری به ظاهر آمده و دست اندر کار تربیت می شود. یکی رو سوی ذات حق تعالی دارد و بر آن است. دیگری رو سوی خلق دارد و تزکیه و تعلیم را عامل است. “ربّ” آن وجه الهیِ انسان ساز است، “اله”، آن وجه الهی به وحدت بَرَنده است. ربّ می سازد و به بار می نشاند. اله، ثمره را در خویش می پذیرد و عروج می بخشد… ربّ و اِله، دو وجه از یک حقیقت واحدند. و مراد از الوهیّت و رُبُوبیّت، اشاره به دو کیفیت متعالی از بودن است “وَ لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ العَلِی العَظِیمِ”

مسعود ریاعی