روش های کاربردی در سلوک(2)

(الف) زمان و مکان خلوت و مناسبی برای خودت مهیا کن. چون قرار است سه شب با کسی سخن نگویی. و به سکوت روی. “قالَ آیَتُکَ اَلّا تُکَلِِّمَ النّاسَ ثَلاثَ لَیالٍ سَوِیّاً “(گفت: نشانۀ تو اینست که سه شب با هیچکس سخن نگویی). این سه شب بسیار مهم است. نباید آن را از دست بدهی. بهتر آنست که اندازۀ هر شب را از غروب تا صبح فردا بگیری. در روز مانعی ندارد که بقدر ضرورت، و در حداقل کلام سخن بگویی. اما حرف زدن های معمول تحت هر عنوان و بهانه ای ممنوع است. و اگر بتوانی در روز هم سخن نگویی این بسیار بهتر و کارآمدتر است. پس در این سه شب تلفن ها را قطع کن. نه کتاب میخوانی و نه تلویزیون تماشا می کنی، سرگرمی موقوف. سکوت دراین سه شب، همه جانبه است. یعنی هم زبان، هم ذهن و هم قلب در سکون و آرامش است. برخی زبانشان بسته است اما ذهن شان مدام در حال وراجی کردن است. این فایده ندارد. تاکید می کنم، سکوت همه جانبه است. هر فکر و خیالی که سراغت آمد فقط نگاهش می کنی، قضاوتش نمی کنی تا زایل شود.

(ب) در این شبها، بویژه شب اول، احساسات مختلف از سوی حس های دهگانه ظاهری و باطنی ات، بسویت هجوم می آورند. آنها می خواهند تو را دوباره در اختیار خود بگیرند. می خواهند کالبد تو را تسخیر کنند تا مثل گذشته بدنبال امیال آنها روان شوی. بنده و برده شان باشی. پس خواسته های گوناگون در دو لباسِ شهوت و غضب به سراغت می آیند. تماس با کسی، فکر کردن به چیزی، حتی نوشتن یا خواندنِ چیزی، مدام تو را وسوسه می کنند. اما تو نباید در این سه شب در اختیار هیچکدام از این وسوسه ها قرار بگیری. نباید خود را در اختیار هیچ حسی قرار بدهی. هنگام هجوم شان، فقط آنها را نگاه می کنی. حتی با آنها کلنجار نمی روی. نه تائیدشان می کنی نه تکذیب. همان نگاهِ بی قضاوت را بکار می گیری. با هیچ حسی وارد مبارزه نمی شوی. فقط با نگاه خنثی با آنها روبرو می شوی. نه بدشان را می گویی نه خوبشان را. آنها فقط با این شیوه زایل می شوند و تو از زیر سلطه شان بدر می آیی. پس در اختیارشان قرار نمی گیری. هر حسی که می خواهد باشد، هر چه که می خواهند به وجودت مخابره کنند، این اصلا مهم نیست. بی قضاوت نگاه شان کن. نسبت به هیچکدام حساسیت بخرج نده. مهم اینست در اختیارشان قرار نگیری. و تحت امرشان عمل نکنی.

(ج) این سه شبانه به ظاهر تو را بیمار می کند اما به واقع بیمار نیستی. از سلطۀ شرطی شدگی ها خارج شده ای. تو در مسیر سلامتی قرار داری. دیگر هر حسی نمی تواند با کوچکترین القاء، تو را چون برده بدنبال امیال خود رهسپار کند. و بدن این تغییر را احساس می کند. زیرا این تغییرِ غیرمترقبه تعادلش را بر هم زده است. و از آنجا که به وضعیت قبلی عادت کرده بود اینک احساس بیماری و سردرگمی را القاء می کند. و این به سبب ترک عادت است. در حقیقت هیچ بیماری و ضعفی در کار نیست. این خروج از زندان احساسات شرطی شده است.

(د) ذهن مخرّب که می خواهد همواره بر تو سلطه داشته باشد و مانع رسیدن تو به خودیت خودت شود، در شبهای آخر دست به طرفند جدیدی می زند. هشیار باش. طرفندهای قبلی اش که هجوم احساسات جوراجور بود، نگرفت و اکنون با وسوسۀ کارِ خیر جلو می آید تا تو این سه شب را به پایان نبری. گاه القاء می کند که برخیز و به کار خیر رویم! با دیگران از خیر و خوبی سخن بگوییم! به دیگران کمک رسانیم! سخن گفتن از خیر که بد نیست! کمک است! برخیز و این سکوت طاقت فرسا را بشکن! هشیار باش. بازی نخور. و همانطور که در شبهای قبل بودی، خود را در اختیار هیچ احساسی قرار نده. و عهدت را در این سه شب مشکن. بدان که طی این مراحل شبیه سلوک سلیمان(ع) است. ابتدا به وادی “نَمل” (وادی مورچگان) وارد می شوی. وادیِ مورچگان، حس هاى ظاهرند که باید به “مساکن” خود بر گردند که بر می گردند. بعد “طیر” ، که چون قوۀ القاءست که “پیک” است. و “قوم سبأ” که چون حس های باطن اند. و”ملکه”، همان نفس است که باید تسلیم سلیمان شود که می شود. و سلیمان در اینجا روح الهی توست.

مسعود ریاعی