جهنم و بهشت هر دو تطهیرکننده اند. برخی با جهنم تطهیر می شوند، برخی با بهشت، و برخی با هر دو. در کیفیت جهنمی، فشار رنج ها باعث می شود که بالآخره دست از خواهش های نفس خویش برداری و خود را از شرّ آن خلاص کنی. و در کیفیت بهشتی، تجربه ی مکرر لذات باعث می شود که روزی خود لذت پرستی را رها کنی و آگاهانه سوی کیفیت برتر روی. نه رنج و نه لذت، جایگاه حقیقی آرامش است. رنج و لذت، دو روی یک سکه اند، چون یکی را بر داری، به ناچار آن دیگری را هم بر داشته ای. پس از همینجا از هر دو بگذر و هرگز چنین سکه ای را از زمین بر ندار. آن سالکی که شجاعتی چنین دارد، از آنِ خداست و خدا نیز از آنِ اوست “مَن کانَ للهِ کانَ اللهُ لَه”.
مسعود ریاعی
