“نگاهی دیگر به یک حدیث”

همه تقریباً این حدیث نبوی(ص) را شنیده اند که فرمود؛ “حُبِّبَ اِلَّی مِن دُنیاکُم؛ النِّساءُ وَ الطِّیبُ وَ جُعِلَ قُرَّةُ عَینِی فِی الصَّلاةِ” (سه چیز از دنیای شما محبوب من شد، “نساء”، “رائحه خوش”، و “صلاة” که نور چشمم است!). روان ترجمه نکردم چون باید آماده باشی و آنچه را که تاکنون در این باره شنیده ای و یا خوانده ای کنار بگذاری تا بتوانیم با هم به معنای دیگری سلوک کنیم. “نساء” در معنای باطنی اش، یک نیروی مکمل و تمام کننده و مولّد است که خلقت از طریق آن به جریان می افتد و به منصه ظهور می رسد. زن، در وضعیت مادینگی اش یکی از تجلیات این نیروی شگفت است. به عبارتی مادینگی، نمادی طبیعی از آن است. دو نیروی ذَکَر و انثی توأمان چرخه ی هستی را می چرخانند. یکی دهنده است، نور حیات و آگاهی را از منشاء گرفته و عرضه می دارد، و دیگری گیرنده است، آن را پرورش داده به جریان می اندازد. نیروی مؤنث از منظری مهمتر و به کمال نزدیکتر است زیرا او (گیرنده) رو به نور دارد و پشت به تاریکی. در حالیکه دهنده یا نیروی ذکر، پشت به نور دارد و رو به تاریکی. یکی “صُلب” و دیگری “ترائب”! در داستان خلقت اشاره شده است که حوّا از وجود آدم خلق شد، این بدان معنا اشاره دارد که اصلیّت زن، نیروی ذَکَر را ذاتاً در خود دارد، مضاف بر اینکه نیروی تانیث نیز بر او عارض شده است. از این منظر، او کامل تر، و به کمال نزدیکتر و به سلوک و واصِل شدن مستعدتر است. زیرا زمینه های وجودی اش، او را به موجودی خارق العاده، مولّد و هستی ساز بدل کرده است. و این وجود، احترام دارد و برای یک سالک فهیم “محبوبِ” دل است. زیرا بی او مسیر تکاملی مسدود است. دومین “محبوبی” که در حدیث بدان اشاره شده، رائحه ی خوش است. این رایحه، از “رَوح الله” است به فتح راء. رَوح الله، رائحه ی خوش الوهیّت را گویند که سالک گاه وصل با آن مواجه می گردد. و با شمیم آن در می یابد که مسیر را درست آمده است. اگر داستان برادران یوسف(ع) را به یاد آوری، یعقوب(ع) وقتی برادرانش را به دنبال یوسف روانه می کند، کلید کار را نیز به آنها می دهد، و آن “رَوح الله” است. مرادش از بیان این رمز آن است که این “رائحه الهی” را دنبال کنید و از “رَوح الله” ناامید نشوید چه این کفارند که از آن مایوس اند زیرا چنین رائحه ای را نمی شناسند. رد این رائحه را بگیرید که همان شما را به یوسف می رساند. “رائحه” ی خوش در ذاتِ معنای “رَوح” نهفته است. و دقیقاً این اوست که مسیر یابی درست را به سالکان نشان می دهد. سومین “محبوب” ذکر شده در حدیث شریف، “صلاة” است. صلاة خود از اسماء الله است، نور است، روشنی بخش و هدایتگر است، چنان عظمت دارد که خود خداوند به آن عامل است “اِنَّ اللهَ و مَلائِکَتَهُ یُصَلّونَ”. این “صلاة”، حیات و آگاهی به بار می آورد، روشنی بخش است، تاریکی ها را می شکافد و حقایق را آشکار می کند. این “صلاة” وجودی زنده و حیّ است. ای دوست، سه چیزی را که پیامبر(ص) محبوب خود گرفته است، روند سلوک را نشان می دهد و کاملاً مرتبط با هم اند. و تو آن را در “واحد” می یابی و نه در تفرقه. پس برداشت های سخیف و نفسانی و شهوانی را از این حدیث شریف دور کن، که اگر نکنی خود را از سلوکی امن و روح انگیز محروم نموده ای.