قدماء حُکما، گفته اند همانطور که جسم معاد دارد، روح نیز معاد خود را دارد. معاد، بازگشت به جایی است که از آن بر آمده اند. اما این بازگشت، به معنای عقبگرد نیست بلکه به مفهوم به پیش رفتنِ دایره وار است. نقطه وقتی در محیط دایره به پیش رود، در انتها به خود می رسد. لذا از این رو گفته می شود، مبدأ، همان معاد است و اول همان آخر است. معاد جسم، بازگشت به خاک است زیرا از خاک بر آمده است. اما معاد روح بازگشت به انسان کامل است. که در اخبار به “سفینة النجاة” نیز تعبیر شده است. و دقیقاً از این روست که در هر دوره، هر نسلی موظف است انسان کامل دوران خود را بیابد و به کفر نمیرد. زیرا ادامه ی سفر روح، صرفاً با چنین روح آگاه و واصلی محقق شدنی است. چه نجات از این بیغوله ی تاریک و پر برخورد، بدون هادیِ راه بلد، ناممکن می نماید. حدیث؛” مَن ماتَ و لَم یَعرِف امامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَةَ الجاهِلِیّةِ” به معنای یافتن انسان کامل زمان خویش است. برای همین است که یک سالک، هر طور شده تلاش می کند تا انسان کامل دوران خود را بیابد، زیرا زنده، زنده می خواهد. چه نیک می داند که راه وصل به مطلق، از وجود انسان کامل است که گشوده می شود. و خود انسان کامل هر دوران، بخشی یا جلوه ای از “انسان نورانی” و لایتناهی است که به آن “عالَم کبیر” نیز گفته اند. برخی دگر به آن “غوث” و یا “قطب الاقطاب” گویند. این روند رو به کمال برای ما به مثابه ی آن می ماند که جزء به کل خود می پیوندد، و آن کل، خود به کل هستی پیوند دارد … لذا جریان هستی همواره رو به کمال خویش است. تو همین روند را در جهان مادی نیز مشاهده می کنی. زمین، بخشی از منظومه شمسی است که خورشید خود را یافته است، و به گِرد آن طواف می کند. منظومه شمسی، خود بخش کوچکی از کهکشان راه شیری است که حول مرکز آن طواف می کند، و کهکشان راه شیری، خود یک سلول از یک اَبَر کهکشان بزرگتر است و … ای دوست، جهان مادی یا همان “خلق”، مدل نظام مند خود را از جهان ارواح یا همان “امر” گرفته است. هم جسم و هم روح، هر کدام سیر خود و معاد خود را دارند. از این روست که می گویم برای یک سالک، یافتن انسان کامل زمان خودش، یافتن خورشید وجود است که باعث نجات او و سیر او بسوی مبدأ کل می شود. با او بودن، همان صراط مستقیم است که به رستگاری می انجامد. برای یافتن انسان کامل زمانت، لازم نیست که شروع به خواندن متون و حفظ کردن واژه ها و اصطلاحات عارفانه کنی. لازم نیست خود را سرگرم حکایت های غریب و حفظ اشعار این و آن کنی. برای یافتن انسان کامل زمان خودت، کافیست به چیزی جذب نشوی، مقهور جلوه گری های دنیا نشوی، تعلّقی تو را نرباید، و وجود خود را خالی نگه داری، و همین کافیست. زیرا روح در چنین کیفیتی زمان و مکان را در می نوردد، و چون بُراده ای به آنی جذب آهن ربای خود می گردد. و در این اتفاق با برکت، نه زمان مانع است و نه مکان. زیرا این “واقعه” فراتر از زمان و مکان است. پس از چنین اتفاقی، لقاء است که قطعی است، و لو در عالَم رؤيا باشد.
اللهمَ اهدِنا الصراطَ المُستَقیم
خداوندا ما را به صراط مستقیم هدایت کن
