بسیاری از درون مسخ شده اند، یعنی به ظاهر انسان، اما در باطن حیوانند. چنین اتفاقی را “مسخ باطن” می گویند. و این غیر از مسخ ظاهر است. بسیاری تصور کرده اند که “مسخ باطن”، یک تعبیر ادبی، یا تشبیه و استعاره است. اینطور نیست، واقعیت دارد. وقتی در کتب وحیانی غور می کنی، چنین مسخی به وضوح قابل مشاهده است. تو در دنیا آنها را به ظاهر انسان می بینی، اما در آخرت که باطن ها تبدیل به ظاهر می گردند، آنها به صورت حیوانی شان دیده خواهند شد. حتی از همینجا نیز کسانی که اهل کشف و شهودند و خداوند چشمانی تجرّدبین به آنها عطا نموده، توانایی آن را دارند که حیوانیت بسیاری را به وضوح ببیند و حتی گونه ی حیوانی شان را بطور مشخص و دقیق باز شناسند. این نکات هم در کتب تفسیر و حدیث، و هم در کتب حکماء به وفور آمده است. و مختص مذهب و مشرب خاصی نیست. خرافه هم نیست آن را میتوانی از اندیشه های ماقبل سقراط و افلاطون دنبال کنی تا اندیشه های مابعد سهروردی و ملاصدرا … وقتی قرآن می فرماید “اولئک کالانعام” – “مثله کمثل الکلب” – “کمثل الحمار”، مراد از این آیات، مسخ باطن است. اینان درونشان حیوان است. و آن حیوان است که از درونشان فرمانروایی شان را بر عهده دارد. پیامبر(ص) در حدیثی که شیعه و سنی آن را نقل کرده، فرموده اند؛” اِنّهُم اِخوانُ العَلانِیهِ اَعداءُ السَریرَهِ، اَلسِنَتُهُم اَحلَی مِنَ العَسلِ، قُلُوبُهُم قُلُوبُ الذِئابِ یَلبِسُونَ لِلنّاس جُلودُ الفِئانِ مِنَ اللِینِ” ( اینان در ظاهر برادر شما، ولی در باطن دشمنان شما هستند، زبانشان شیرین تر از عسل، ولی قلوبشان قلوب گرگ هایی است که برای مردم لباس میش می پوشند). بسیاری از فجایع خونباری را که در جهان امروز شاهد آنی، همین حیوان های انسان نما مرتکب می شوند. اینان از شاُن انسانی خالی شده اند، و نفس شان یک حیوان تمام عیار است. حتی اگر چشم تجرد بین نداشته باشی، گاه براحتی میتوانی از نوع عملکردشان، از گونه ی حیوانی شان آگاه شوی. آنکه تمام همّ و غمّ اش جمع کردن مال است و به این کار مبادرت می کند، موش صفتی در وجودش فرمان می رانَد. آنکه عملکردش مملو از فریب و نیرنگ و حقه بازی است، روباه صفتی در وجودش لانه کرده است. آنکه پر از خشونت و درنده خویی است، در خدمت گرگ درونش قرار دارد. آنکه زبانش پر از نیش زدن و تحقیر دیگران است، تسلیم مار درونش گشته است. آنکه شهوت پرست است، خوک صفتی بر او چیره است. آنکه آدم فروش است، لاشخوری بر او سیطره انداخته است … و البته عده ای هم هستند که تواَمان چندین حیوان را در وجود خود دارند. درون برخی از اینان خود یک باغ وحش تمام است.
یک سالک، مسخ باطن را جدی می گیرد و همواره با سلوکی هشیارانه، اجازه نمی دهد تا نفسش به حیوانی درنده خو و افسارگسیخته تبدیل گردد. چنین سالکی همواره خواستار “انسان نورانی” است و سلوکش چنین سمت و سویی دارد …
مسعود ریاعی