سالکان از منظری سه دسته اند؛ سالکان “اِلَی الله”، سالکان “بِالله”، و سالکان “فِی الله”.
سالکان الی الله، کسانی اند که سلوکشان را بسوی حقیقت محض، آغاز نموده اند. چون وجودی تشنه اند که جز وصالِ حق آرام شان نمی کند. اینان در “راه” وصل اند. راهی که پر از زیبایی و حیرت است. سالکان بالله، کسانی اند که با خدایند، خدا نیز با آنهاست. هر جا که بروند، خدا را نیز با خود برده اند. واصِل اند و تسلیم محض. و تمام لذت شان همین با خدا بودن است. لکن هنوز به آن عمق لایتنهایِ ناشناختنی فرو نرفته اند. و اما سالکان فی الله، اینان مطلقاً ذهن و نفس و اراده شان را به دور انداخته، و به ورطه پریده اند. در اقیانوس حقیقت، حل شده اند. نیستند تا توضیحی بدهند؛ که چه بر آنها گذشته و چه می گذرد! اینان کاملان واصِل اند و در بهشت خودِ خدایند. بهشتی که غیر به آن راه ندارد.
مسعود ریاعی