“خیر”، به معنای خوب نیست، فراتر از خوب است. خوب، مقابل بد است. متضاد آن است. اما “خیر”، فراتر از خوب و بد است. “واللهُ خیرٌ”- و خدا، “خیر” است- فراسوی خوب و بد جایگاه اوست. نه خوب است نه بد، بلکه “خیر” است. فهم این نکته، حائز اهمیت است. “شر”، نسبی است. پس متضاد “خیر” نیست. زیرا “خیر”، مطلق است. این اشتباه را بسیاری مرتکب شده‌اند و به شرک و دوگانگی وارد آمدند… ما باید به سوی “خیر” رجوع کنیم. زیرا آن کیفیتی بدون تضاد است. پس سیر و سلوک مان به آنسو است. “إنّا لِله وَ إنّا إلَیهِ راجِعُونَ” به معنای رجوع به “خیر” است. زیرا خیر خداست. “واللهُ خَیرٌ”.
آنکه خوب است هنوز در تضاد است. و آنکه در تضاد است در رنج است. و آنکه در رنج است، خوشبخت نیست. زیرا در تضاد و دوگانگی، آرامش نیست. آرامش در “یگانگی” است. لذا برای گریز از جنگ خوب و بد، باید به سوی “خیر” سلوک کرد. تنها راه خلاصی همین است. آرامش در “خیر” است. نه در خوب است و نه در بد. “خیر”، نابود نشدنی است اما خوب و بد از بین رفتنی اند. تبدیل شدنی اند. می‌آیند و می‌روند. آنی هستند و آنی نیستند.
خوبی و بدی دو معنای ذهنی اند. خالق شان ذهن است. و صد البته دو معنای نسبی اند. پس آنکه خدایش ذهنی است تا یوم القیامه باید در جهنم تضاد و دوگانگی دست و پا بزند. زیرا ذهن، خالق دوگانگی هاست. پس تا وقتی گرفتار تضادی و درگیر معرکۀ خوب و بد هستی، هنوز با “خیر” فاصلۀ بسیار داری. زیرا مفاهیم خوب و بد، ایجاد جنگ می‌کنند چه حیات‌شان در گرو همین تضاد و درگیری است. اما آنکه واصل به “خیر” است از عالَم تضادها گذشته است، و از این روست که شبیه ترین به بهترین حاکمان است، “خیرُالحاکمین”. بهترین فاتحان است، “خیر الفاتحین”. بهترین رازقان است، “خیر الرازقین”. بهترین رحم کنندگان است، “خیر الراحمین” …
واصِل به خیر، صبر و ظرفیتی شگرف دارد و همه را به زیر بال و پر خویش گرفته است. با همه هست و در عین حال از جنس هیچ کس نیست. واصل به “خیر”، با همه در ارتباط است. زیرا محیط بر همه است. چه خود، نه خوب است و نه بد، بلکه فراتر از آن دو است. به تمثیل، همواره در راُس مثلث است، نه در کف قاعده آن!
ما باید “خیر” را نشانه رویم. هدف از سلوک، وصول به “خیر” است. نه وصول به خوب. مراد وصول به منطقه ی بی تضاد است. چه آرامش حقیقی و جاودانه فقط در این کیفیت به ظهور میرسد. تا وقتی در تضاد بین خوب و بدیم، همواره روح و روانمان در جنگ است، و بدیهی است که در رنج بسر بریم. رنجی که “خَسِرَ الدُّنیا وَ الآخِرَه” است. راه نجاتِ بشرِ رو به اضمحلال امروز، گذر از این تضاد ذهنی است. بشر یا این نکته رهایی بخش را می فهمد و حیات خود را نجات می دهد، یا به اضمحلال خویش تن می دهد. برای رسیدن به چنین کیفیتِ نجات بخشی، باید از این ذهنِ مشکل سازِ بیمار، بگذری، آن را متوقف کنی، تا به ورای آن بروی. زیرا همانطور که گفته شد، خوب و بد، محصول ذهن اند. و “خیر” فراتر از خوب و بد است …
بر گرفته از کتاب “تفسیر خیر”
برای مطالعه کامل، به مقدمه کتاب رجوع فرمایید.