اگر به ظاهر حج گزارده ای اما “آزاد” نگشته ای، در حقیقت هنوز “حج” نگزارده ای. زیرا “حج”، رهایی از قیود تعلّقات و انواع اسارات است. آن سلوکی است به سوی “بیت عتیق”. میدانی “عتیق” به چه معناست؟! آن به معنای “آزاد شدن از بند رِقّیَّت” است. رهایی از بردگی است. بیت عتیق، خانه ای است آزاد، که جز “آزاد مطلق”، صاحبی ندارد. خانه ی خدا، بیت الله، یعنی همان بیت عتیق، “خانه ی آزادی” است. معنایش همین است. هیچ خانه ای جز “خانه ی آزادی”، گنجایش “مطلق” را ندارد. به کجا می نگری، تنها جایگاه امنِ سالکان فرهیخته، همین خانه است، همین کیفیت است. چه غم غربت را جز وصول به خانه آزادی، علاجی نیست. روح، عمری در جستجوی همین خانه است. در آرزوی خانه ی ازلی خویش است. و خدا، در “خانه ی آزادی” است. آزادی، خانه ی اوست. در این خانه، هیچ بتی حضور ندارد. هیچ صنمی خدایی نمی کند. هیچ کس و هیچ چیز جلوه گری ندارد. زیرا این، خانه ی “مطلق” است و در آن جز “رهایی” چیزی نمی یابی. اینجا، خانه ی آزادی است. “بیت عتیق” است. و این اوست که مهربانانه شما را به خانه ی آزادِ خویش دعوت کرده است. آیا فریاد ابراهیم (ع) را که از پس قرن ها هنوز در گوشِ دل سالکان حق، طنین انداز است، شنیده ای؟؛ ” ایُّهالنّاسُ کُتِبَ عَلَیکُم الحَجُّ اِلَی البَیتِ العَتِیقِ فَاَجِیبُوا رَبّکُم” ای مردم، حجِ بسوی خانه ی آزادی، بر شما واجب شده است، پس ربّ تان را اجابت کنید!” اما آزادی از چه چیز؟! از هر آنچه آدمی را به بند کشیده و مرغ جانش را به اسارت برده است. از هر داشته و هر دانسته و هر خواسته ای که او را به خواب کشیده است. از هر آرزویی که چشمان او را کور کرده و از رویت حقیقت محروم نموده است. این یک فراخوانی بزرگ است به خانه ی آزادی. آیا کسی هست که این ندا را “لبیک” گوید؟! آیا کسی خواهان خانه ای هست که سرشار از آزادی و امنیت است؟! آیا کسی هست که در تب و تاب خانه ای باشد که جز حضور مطلق در آن چیزی نباشد؟! آیا روحی خواهانِ رهایی از رنجِ غربتِ دیرینه، هست؟! و این ندایی است از اعماق جان، که تنها، آزادگان می شنوند. همانها که در قرآن “مُخلَصین” نام گرفته اند. همانان که رهایی یافتگانند. جز اینان هر کس دیگری فقط درگیر تصویری ظاهری از این سلوک عظیم است… ای دوست سالکم، حج به تو می گوید که یگانه پناهگاه امن، همین خانه ی آزادی است. و کس به این خانه نمی رسد مگر آنکه از خانه ی تنگ ذهن خویش هجرت کرده باشد و این یعنی آزاد شدن از انواع بردگی. مدرن و غیر مدرنش فرقی نمی کند. بردگی، بردگی است. این “حج”، به تو می آموزد که چگونه مرحله به مرحله به خانه ی آزادی نائل شوی، چگونه در “مشعر الحرام” از غیر بِبُری و فقط به او، که خود همه چیز است، بپیوندی. به تو می آموزد که با “طواف” چگونه از کثرت به وحدت روی. چگونه منیّتت را در جماعت گم کنی، تا خودیت حقیقی خویش را بیابی. به تو می آموزد چگونه با “هَروَله” خانه ی تاریک اشباح را پشت سر گذاری و به “چشمه”ی خویش واصل شوی. به تو می آموزد که چگونه با “رَمی” ، دلبستگی های اسارت بار را از خود دور کنی، و از بندگیِ غیر بِرَهی. چگونه نافهمی ها و جهالت ها را در “عرفه” بدور اندازی، چگونه به قربانگاه رَوی و از سلطه ی نفس خویش خلاص شوی، و پیروزمندانه به خانه ی آزادِ “الوهیت خویش”، در آیی. معنای “مَن دَخَلَهُ کانَ آمِناً” به مفهوم ورود به چنین کیفیتی است. “حج”، یک سلوک تمام است. “حاجی” همان “سالک” است. و سلوکش، بسوی خانه ی آزادی است. بسوی رهایی از هر نوع بردگی اعم از ذهنی، احساسی، عاطفی، چه ظاهری و چه باطنی است. چنین آزاده ای را میتوان بنده ی خدا دانست چه آنکه هنوز در بندِ غیر است را نتوان بنده ی خدا نامید! آزادی کیفیتی است باطنی که از اعماق وجود آغاز، و آنگاه به نرمی به فتح ظاهر ختم میگردد. این قانونی است ازلی، تا “باطنت” از انواع بردگی، آزاد نشود، “ظاهرت” رنگ و بوی آزادی نخواهد گرفت. بنده ی حقیقی خدا، جز آزاده نیست. جز آزاده نمی تواند باشد. این غیر ممکن است. سیر به سوی “بیت عتیق” یادآور چنین معنا و کیفیتی است. و به یاد داشته باش آنچه که بیرون است نمادی است از درون. هیچ زمین و آسمانی، گنجایش خدا را ندارد، جز قلب بنده ی مومن اش.” لا یَسَعُنی اَرضِی و لا سَمائی، بَل یَسَعُنی قَلبَ عَبدِیَ المُومِن”. ای دوست! تو فقط با او آزاد می شوی. هر وضعیتی بدون او، عین اسارت است، گرچه بهشت جلوه کند. پس هر آن به خانه ی او درآ، و آزادی را در جام او بنوش که او مهمان نوازی عاشق است “و سَقاهُم رَبُّهُم شَرابَاً طَهُوراً”.
