☆ کسانی هستند که ذکرشان “لا اِلهَ اِلّا اَنَا” است. اینان به فنای کامل رسیده و چیزی از نفس شخصی شان باقی نیست. کسانی هستند که ذکرشان “لا اِلهَ اِلّا هُوَ” است. اینان کسانی اند که در هر جا و هر چیز خدا را ناظرند و جز او نمی بینند. کسانی هستند که ذکرشان “لا اِلهَ اِلّا اَنتَ” است. اینان هنوز “من” دارند و از آن به تمامی کَنده نشده اند، اما خدا را معرفت یافته اند. کسانی هستند که ذکرشان “لا اِلهَ اِلّا الله” است. اینان در ابتدای سلوک خویش اند، تازه تسلیم شده اند، و بسوی معرفت از خدای واحد در حرکتند. و کسانی هستند که ذکرشان “لا اِلهَ اِلّا الَّذِی” است. اینان کسانی اند که هنوز در تردیدند و تنها آخر کار، و آن هم از فرط خوف، ذاکر می شوند. همچون فرعون که با ذکر آن، تنها بدنش از آب نجات یافت! “فَالیَوم نُنَجِّیکَ بِبَدَنِکَ”…
و سکوت مقدس و حیات اعجاب انگیز، پایان همه ی این مراحل از هبوط تا صعود است که به بهشتِ خود خداوند ختم می شود.
مسعود ریاعی